خیریهها و خطر سوءاستفاده مالی؛ واقعیتهایی درباره استرالیا، کانادا و ارتباط احتمالی با ایران
در استرالیا و کانادا، نام هیچ خیریهای بهطور رسمی به پولشویی برای ایران گره نخورده، اما نهادهای نظارتی هشدار میدهند که عنوان «خیریه» میتواند پوششی برای انتقال پنهانی پول باشد؛ خطری که همچنان جدی و قابل توجه است.
به گزارش رادو نشاط، در سالهای اخیر، هم استرالیا و هم کانادا نسبت به سوءاستفاده از نام خیریهها برای انتقال پول به خارج از کشور و دورزدن قوانین حساسیت بیشتری نشان دادهاند. با وجود اینکه تاکنون هیچ خیریه ثبتشدهای در این دو کشور بهطور رسمی به دلیل پولشویی برای ایران محکوم نشده، اما هشدارهای رسمی نشان میدهد که این بخش میتواند هدف افراد یا شبکههایی قرار گیرد که از عنوان «کمک به نیازمندان» برای پنهانکردن فعالیتهای مشکوک استفاده میکنند.
خیریهها؛ هدفی آسان برای سوءاستفاده
در گزارشهای رسمی دولتها، بارها تأکید شده که بخش خیریهها و سازمانهای مردمنهاد، بهویژه آنهایی که فعالیت بینالمللی دارند، میتوانند بدون اطلاع خودشان به کانال انتقال غیرقانونی پول تبدیل شوند.
در استرالیا، اداره AUSTRAC اعلام کرده که بیش از ۵۰ هزار خیریه ثبتشده در کشور فعالیت دارند که حدود هشت هزار مورد از آنها به خارج پول ارسال میکنند. انتقال وجوه به خارج، یکی از حوزههایی است که بیشترین ریسک برای سوءاستفاده را به همراه دارد.
کمیسیون خیریهها (ACNC) نیز هشدار داده است که برخی افراد ممکن است از ساختار خیریهها برای رد گم کردن منشأ پول یا ارتباط با افراد تحریمشده استفاده کنند.
در کانادا نیز وضعیت مشابه است. دولت این کشور در چارچوب مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم، بارها اعلام کرده که خیریهها به دلیل ماهیت بشردوستانه و حجم بالای گردش مالی، ممکن است هدف شبکههایی قرار بگیرند که قصد دارند پول را به کشورهای تحت تحریم یا افراد محدودشده منتقل کنند.
آیا خیریهای در استرالیا یا کانادا به دلیل ارتباط با ایران محکوم شده است؟
تا این لحظه هیچ پرونده عمومی و رسمی منتشر نشده که نشان دهد یک خیریه ثبتشده در استرالیا یا کانادا به طور مستقیم به دلیل پولشویی برای ایران مجرم شناخته شده باشد.
اما این نبود پرونده به معنای نبود خطر نیست؛ زیرا:
بسیاری از پروندههای مالی، از جمله پولشویی، ماهها و حتی سالها محرمانه باقی میمانند.
تنها زمانی رسانهها به آنها میپردازند که حکم نهایی صادر شود.
قوانین تحریم ایران در هر دو کشور بسیار سختگیرانه است و هر گونه فعالیت خیریهای که بهطور مستقیم یا غیرمستقیم با نهادهای تحریمشده ایرانی در ارتباط باشد میتواند وارد روند تحقیق شود، حتی اگر نیت خیریه خیرخواهانه باشد.
چرا خیریهها جذاباند؟
افراد یا شبکههایی که قصد دورزدن تحریمها یا انتقال غیرشفاف پول را دارند، معمولاً بهدنبال پوششهایی هستند که:
ظاهر قابل قبول و اجتماعی داشته باشد
نظارت عمومی ضعیفتر باشد
امکان جمعآوری پول از جامعه را ایجاد کند
مسیر انتقال وجوه محافظتشده یا کمتر قابل ردیابی باشد
خیریهها، مخصوصاً آنهایی که برای «کمک به ایران» فعالیت میکنند، اگر شفافیت کافی نداشته باشند، هدفی آسان برای این نوع سوءاستفادهها میشوند.
راههای تشخیص خیریههای معتبر
برای ایرانیان مقیم استرالیا یا کانادا که قصد کمک دارند، چند نکته مهم میتواند جلوی سوءاستفاده را بگیرد:
۱. ثبت رسمی
نام خیریه باید در ACNC (در استرالیا) یا CRA (در کانادا) قابل جستوجو باشد.
اگر ثبت نشده باشد، هشدار جدی است.
۲. گزارش سالانه شفاف
خیریه معتبر باید گزارش مالی سالانه، لیست هزینهکرد، و مقصد کمکها را منتشر کند.
۳. اعلام دقیق مقصد در ایران
خیریه باید روشن بگوید پول به کجا میرود؛ نام بیمارستان، مدرسه، مرکز درمانی یا NGO دریافتکننده باید قابل بررسی باشد.
۴. دریافت رسید رسمی
پرداخت به خیریه باید از طریق حساب بانکی ثبتشده خیریه باشد، نه حساب شخصی.
۵. اجتناب از پرداخت نقدی
خیریهای که اصرار به دریافت پول نقد دارد، ریسک بالایی دارد.
۶. تطابق با قوانین تحریم
پول نمیتواند به هیچ نهاد یا بانکی که در لیست تحریمهای ایران قرار دارد ارسال شود.
موضوع سوءاستفاده از عنوان خیریه برای انتقال پول، مسئلهای جهانی است و نه ویژه ایران. در استرالیا و کانادا سیستمهای نظارتی فعالی وجود دارد، اما همین نهادها نیز بارها هشدار دادهاند که خیریهها در معرض ریسک سوءاستفاده قرار دارند.
اگرچه تاکنون پرونده مشخصی درباره پولشویی توسط خیریههای ثبتشده در این دو کشور به مقصد ایران علنی نشده، اما هشدارها، قوانین سختگیرانه و تجربه جهانی نشان میدهد که جامعه باید بیشتر دقت کند. شفافیت مالی، ثبت رسمی، انتشار گزارشها و پاسخگویی، مهمترین راههای اطمینان از واقعی بودن خیریههاست.