راهنمای جامع سیستم رای‌گیری ترجیحی استرالیا
همزمان با نزدیک شدن به انتخابات فدرال استرالیا، سیستم منحصر به فرد رای‌گیری این کشور، موسوم به "رأی‌گیری ترجیحی"، بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است.
به گزارش رادیونشاط، این سیستم که برای انتخاب نمایندگان مجلس نمایندگان و مجلس سنا به کار می‌رود، به شهروندان این امکان را می‌دهد تا با رتبه‌بندی نامزدها بر اساس اولویت، نقش فعال‌تری در تعیین نتایج انتخابات ایفا کنند
در حالی که هر دو مجلس از سیستم رأی‌گیری ترجیحی بهره می‌برند، سازوکار اجرایی آن برای هر کدام متفاوت است. در ادامه به تشریح جزئیات این سیستم در هر یک از مجالس پرداخته می‌شود:
مجلس نمایندگان: رقابت برای کسب اکثریت مطلق
در انتخابات مجلس نمایندگان، رأی‌دهندگان موظفند تمامی نامزدهای حوزه انتخابیه خود را بر اساس اولویت شماره‌گذاری کنند. به این ترتیب، شماره "۱" به نامزد اولویت اول، "۲" به نامزد اولویت دوم و الی آخر اختصاص می‌یابد.
پس از پایان رأی‌گیری، شمارش آرا با اولویت‌های اول آغاز می‌شود. اگر هیچ نامزدی نتواند اکثریت مطلق آرا (بیش از ۵۰ درصد) را کسب کند، فرآیند حذف و توزیع مجدد آرا کلید می‌خورد. در این مرحله، نامزدی که کمترین رأی را به دست آورده، حذف شده و آرای او بر اساس اولویت‌های بعدی درج شده در برگه‌های رأی، به سایر نامزدها منتقل می‌شود. این چرخه حذف و توزیع مجدد تا زمانی ادامه می‌یابد که یک نامزد بتواند اکثریت مطلق آرا را به دست آورد و به عنوان نماینده منتخب راهی پارلمان شود. در صورتی که نامزدی در همان دور اول اکثریت آرا را کسب کند، به طور مستقیم به پارلمان راه خواهد یافت.
مجلس سنا: سیستم سهمیه‌ای برای تضمین نمایندگی عادلانه
سیستم رأی‌گیری ترجیحی در مجلس سنا با پیچیدگی‌های بیشتری همراه است. در هر انتخابات فدرال، معمولاً چهار کرسی برای هر ایالت و دو کرسی برای هر یک از دو قلمرو در مجلس سنا به رقابت گذاشته می‌شود. برای تعیین تعداد آرای لازم برای انتخاب هر نامزد، از سیستم سهمیه‌ای استفاده می‌شود. اعلام نتایج نهایی انتخابات مجلس سنا معمولاً به دلیل فرآیند پیچیده شمارش، چند هفته به طول می‌انجامد.
رأی‌دهندگان در انتخابات سنا دو شیوه برای رأی دادن دارند:
• رأی "بالای خط" (حزبی): در این روش، رأی‌دهندگان باید حداقل شش حزب یا گروه سیاسی را به ترتیب اولویت شماره‌گذاری کنند. شماره "۱" به حزب اولویت اول، "۲" به حزب اولویت دوم و به همین ترتیب اختصاص می‌یابد.
• رأی "پایین خط" (فردی): در این روش، رأی‌دهندگان می‌توانند به نامزدهای مستقل یا فردی رأی دهند و ملزم به شماره‌گذاری حداقل ۱۲ نامزد به ترتیب اولویت هستند.
کمیسیون انتخاباتی استرالیا برای تعیین نامزدهای منتخب سنا، از فرمول خاصی برای محاسبه "سهمیه" استفاده می‌کند. این سهمیه که از تقسیم تعداد کل آرای صحیح بر تعداد کرسی‌های خالی به اضافه یک به دست می‌آید، دقیقاً میزان آرای مورد نیاز برای انتخاب یک نامزد به سنا را مشخص می‌کند.
اگر نامزدی در شمارش اولیه آرا به سهمیه مورد نظر دست یابد، به مجلس سنا راه می‌یابد. آرای مازاد بر سهمیه که توسط نامزد منتخب کسب شده است، تحت عنوان "آرای مازاد" شناخته شده و به نامزدهای دیگر که در برگه‌های رأی به عنوان اولویت دوم مشخص شده‌اند، منتقل می‌شود. البته این آرا مازاد با "ارزش انتقال" کامل خود محاسبه نمی‌شوند و فرمولی برای تعیین وزن آنها اعمال می‌شود.
ارزش انتقال بر روی آرای باقی‌مانده نامزدها اعمال شده و هر نامزدی که پس از این فرآیند به سهمیه برسد، به مجلس سنا راه پیدا می‌کند. این روند تا زمانی ادامه می‌یابد که تمامی کرسی‌های سنا پُر شوند.
در صورتی که پس از شمارش آرا مازاد، هنوز تمامی کرسی‌ها پر نشده باشند، فرآیند دیگری آغاز می‌شود. در این مرحله، نامزدی که کمترین رأی را دارد، حذف شده و آرای اولویت دوم او با ارزش کامل به نامزدهای باقی‌مانده توزیع می‌شود. این فرآیند مشابه مکانیسم حذف و توزیع مجدد آرا در مجلس نمایندگان است. این چرخه تا زمان تکمیل تمامی کرسی‌های سنا ادامه می‌یابد.
این سیستم پیچیده اما دقیق، تضمین می‌کند که تمامی کرسی‌های سنا بر اساس ترجیحات رأی‌دهندگان و با رعایت سهمیه‌ها پر شوند و به نمایندگی گسترده‌تر و عادلانه‌تر در این مجلس کمک کند.