وقتی فرهنگ ایران و یونان در ملبورن به هم می‌رسند؛ داستان آتش افسانه‌ای
در دل شهر ملبورن، درست در ایستگاه "ایسترن هیل" در خیابان آلبرت، موزاییکی عظیم با نام «آتش افسانه» جای گرفته که نه‌تنها از چشم‌نوازترین آثار هنری عمومی در استرالیاست، بلکه پلی عمیق میان فرهنگ‌ها، اسطوره‌ها و مفاهیم معنوی شرق و غرب ایجاد کرده است.
یاسمین گرمرودی
رادیو نشاط، در سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۲، هنرمند استرالیایی «هارولد فریدمن» اثری را خلق کرد که هنوز پس از دهه‌ها، الهام‌بخش است. این اثر که از میلیون‌ها کاشی شیشه‌ای ساخته شده، سیر تحول آتش را از دوران اسطوره تا کاربردهای علمی و مدرن به تصویر می‌کشد.
در بخش‌های بالایی موزاییک، چهره‌هایی از اساطیر یونان باستان، همچون زئوس و پرومته به چشم می‌خورد. پرومته، تایتانی که آتش را از خدایان دزدید تا آن را به انسان هدیه دهد، نماد جسارت و فداکاری است. این روایت، تنها یک داستان غربی نیست؛ بلکه در لایه‌های زیرین خود، به اساطیر ایران نیز پیوند خورده است.
از داستان سیاوش در شاهنامه، که برای اثبات بی‌گناهی از آتش گذر کرد، تا جایگاه آتش در فرهنگ زرتشتی که نماد پاکی، روشنایی و حضور الهی‌ست، همه در این موزاییک بازتاب یافته‌اند. شهرهای باستانی چون یزد و اصفهان هنوز میزبان نمادهای آتش‌اند؛ آتشی که نه برای پخت‌وپز، بلکه برای درون‌پالایی و پیوند با معنویت افروخته می‌شد.
موزاییک «آتش افسانه»، با طراحی نئوکلاسیک خود، آتشی را در دست مردی مدرن به تصویر می‌کشد که همان شعله‌ی پرومته است؛ نشانی از تسلط انسان بر نیروهای طبیعت و استفاده از آن برای پیشرفت علم و تمدن.
اما آتش تنها نماد تمدن نیست. در فرهنگ‌های مختلف جهان — از اسطوره‌های یونان، هند و آفریقا گرفته تا بومیان استرالیا — آتش، گاه مقدس، گاه مخرب، و همواره دوگانه‌ای میان نابودی و تولد دوباره است.
در روان‌شناسی یونگ نیز، آتش نشانه‌ی دگرگونی است؛ فرآیندی که فرد را از یک مرحله به مرحله‌ای والاتر می‌برد. همچون پرنده‌ی ققنوس که از دل شعله‌ها متولد می‌شود.
آتش در فرهنگ ایرانی، بیشتر وجهی پاک‌کننده، معنوی و مردانه دارد. گذر از آتش، همان‌طور که در چهارشنبه‌سوری یا داستان سیاوش دیده می‌شود، نماد صداقت، شجاعت و آزمون درونی‌ست.
در مقایسه‌ای فرهنگی، روشن می‌شود که آتش، اگرچه در فرهنگ‌های گوناگون نمادهایی متفاوت دارد، اما همواره در پیوند با مفاهیمی چون دانایی، رهایی، فداکاری، و پیروزی بر تاریکی است.
موزاییک «آتش افسانه» تنها یک اثر هنری نیست؛ سفری‌ست از دل اسطوره تا دنیای مدرن، از یونان تا ایران، از آزمون تا آگاهی. شعله‌ای جاودانه که در قلب ملبورن می‌سوزد و با هر نگاهی که به آن می‌افتد، قصه‌ای تازه از انسان و آتش روایت می‌کند.