یلدا، کهنترین آیین ایرانیان چرا جشن گرفته میشود؟
یلدا یکی از کهنترین آیینهای ایرانی است که ریشه آن به دوران پیش از اسلام و حتی پیش از شکلگیری تقویم رسمی ایران بازمیگردد.
به گزارش رادیونشاط، این جشن در شبِ آخر پاییز و همزمان با انقلاب زمستانی برگزار میشود؛ شبی که از نظر نجومی، طولانیترین شب سال و آغاز تدریجی بلندتر شدن روزهاست.
واژه «یلدا» برگرفته از زبان سریانی و به معنای «زایش» است. در فرهنگ ایرانی، این واژه به تولد دوباره خورشید و پیروزی روشنایی بر تاریکی اشاره دارد. ایرانیان باستان باور داشتند که پس از این شب، قدرت نور افزایش مییابد و جهان بهتدریج به سوی روشنایی و گرما حرکت میکند.
ریشههای تاریخی و فرهنگی یلدا
بر اساس منابع معتبر فارسی همچون دانشنامه ایرانیکا، آثارالباقیه ابوریحان بیرونی و پژوهشهای فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جشن یلدا پیوندی عمیق با باورهای آیین مهر (میترائیسم) دارد. در این آیین، خورشید نماد راستی، زندگی و نظم کیهانی بوده و شب یلدا زمان زایش دوباره آن تلقی میشده است.
در طول قرنها، این جشن با فرهنگ اسلامی و ادبیات فارسی درآمیخته و شکل امروزی خود را یافته است؛ جشنی که همزمان حامل معناهای نجومی، اسطورهای و اجتماعی است.
چرا یلدا همچنان اهمیت دارد؟
اهمیت یلدا تنها به قدمت تاریخی آن محدود نمیشود. این آیین کهن، چند کارکرد مهم فرهنگی و اجتماعی دارد. یلدا نماد امید و تداوم زندگی است. یلدا یادآور این باور است که پس از تاریکترین لحظات، روشنایی در راه است.
گردهمآمدن اعضای خانواده، گفتوگو و همنشینی، یکی از اصلیترین جلوههای این شب است.یلدا نمونهای زنده از تداوم سنتها در فرهنگ ایرانی است که نسل به نسل منتقل شدهاند. فال حافظ و خواندن اشعار، یلدا را به یکی از ادبیترین مناسبتهای ایرانی بدل کرده است.
یلدا در جهان امروز
در دنیای معاصر، یلدا فراتر از یک رسم سنتی، به فرصتی برای بازاندیشی در مفهوم زمان، صبوری و همدلی تبدیل شده است. این جشن نشان میدهد که فرهنگ ایرانی، حتی در مواجهه با تغییرات گسترده اجتماعی، همچنان قادر است مفاهیم بنیادین انسانی مانند امید، همراهی و احترام به طبیعت را زنده نگه دارد.
شب یلدا، جشنی است برای ماندگاری نور، معنا و پیوستگی انسان با چرخه زندگی؛ شبی که گذشته و حال را به هم پیوند میدهد و نگاهی آرام به آینده میدوزد.